Zonlicht, te veel is niet goed maar te weinig nog erger?
Velen van ons tellen elk najaar af naar 21 december, de dag van de winterzonnewende en daarmee de kortste dag van het jaar qua daglicht. Immers, na 21 december worden de dagen stukje bij beetje weer langer en zijn we gevoelsmatig weer op de weg terug. Deels is dit psychologisch want we hebben nog een hele winter voor de boeg, maar tegelijk is het een feit dat meer daglicht een positief effect op ons welzijn heeft. Wat is die fixatie met daglicht en is dat effect echt?
Feit of fabel?
Ja, het effect is echt, zonlicht speelt een cruciale rol in onze gezondheid. Het biedt ons niet alleen energie en warmte, maar is ook essentieel voor verschillende biologische processen. Hier zijn de belangrijkste effecten van zonlicht op de gezondheid, met enkele extra overwegingen voor vrouwen in bijzonder:
- Vitamine D-synthese
Algemeen: Zonlicht helpt het lichaam bij het aanmaken van vitamine D, een essentiële vitamine die bijdraagt aan de gezondheid van botten, tanden, het immuunsysteem en de stemming.
Voor vrouwen: Vooral voor vrouwen is voldoende vitamine D belangrijk voor de botdichtheid. Vrouwen lopen een hoger risico op osteoporose, vooral na de menopauze, omdat de afname van oestrogeen de botafbraak versnelt. Vitamine D kan dit proces helpen vertragen en versterken.
- Verbetering van de stemming
Algemeen: Zonlicht bevordert de aanmaak van serotonine, een neurotransmitter die bekend staat als de “feel-good”-stof. Dit kan helpen om stemmingen te verbeteren en symptomen van depressie te verminderen, vooral bij seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD).
Voor vrouwen: Vrouwen hebben een hoger risico op depressieve stemmingen, vooral tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap en menopauze. Regelmatige blootstelling aan zonlicht kan deze stemmingswisselingen helpen verlichten.
- Slaapkwaliteit
Algemeen: Zonlicht helpt de natuurlijke biologische klok van het lichaam te reguleren. Blootstelling aan natuurlijk licht overdag en minder kunstlicht ’s avonds helpt het lichaam om beter melatonine aan te maken, wat essentieel is voor een goede slaap.
Voor vrouwen: Slaapstoornissen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, onder andere door hormonale schommelingen. Zonlicht kan helpen om de slaap-waakcyclus te reguleren en de slaapkwaliteit te verbeteren.
- Immuunsysteem
Algemeen: Vitamine D, waarvan zonlicht de aanmaak stimuleert, speelt een belangrijke rol bij het versterken van het immuunsysteem. Dit helpt het lichaam om infecties beter te bestrijden.
Voor vrouwen: Tijdens de zwangerschap is een gezond immuunsysteem bijzonder belangrijk om infecties te voorkomen die schadelijk kunnen zijn voor zowel moeder als kind. Voldoende vitamine D kan hier een rol in spelen.
- Kans op huidaandoeningen en huidkanker
Algemeen: Overmatige blootstelling aan UV-straling vergroot het risico op huidveroudering en huidkanker. Bescherming tegen de zon is daarom essentieel.
Voor vrouwen: Vrouwen gebruiken vaak huidverzorgingsproducten die hen kunnen beschermen tegen zonneschade, zoals SPF-crèmes. Echter, hormonale factoren (zoals het gebruik van anticonceptie of zwangerschap) kunnen soms de gevoeligheid voor zonlicht verhogen, wat leidt tot pigmentvlekken (melasma). Vrouwen wordt vaak aangeraden om extra voorzichtig te zijn met zonnebescherming.
- Hormoonregulatie
Algemeen: Blootstelling aan zonlicht kan helpen bij de regulatie van hormonen zoals melatonine en cortisol.
Voor vrouwen: De hormoonbalans kan door zonlicht op een subtiele manier worden beïnvloed, wat mogelijk verlichting kan bieden voor vrouwen die gevoelig zijn voor hormonale schommelingen, zoals tijdens de menstruatiecyclus of de menopauze.
Wat doet een gebrek aan zonlicht met ons?
Wie is er niet met tegenzin uit bed gekropen als het buiten nog donker is of heeft nooit een gebrek aan energie ervaren in die “donkere dagen”? Het is wetenschappelijk bewezen dat wij aantoonbare, negatieve effecten ervaren door het gebrek aan zonlicht in de herfst en winter. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de verminderde uren daglicht en de lagere intensiteit van zonlicht in deze seizoenen. Het gebrek aan zonlicht kan leiden tot een aantal gezondheidsproblemen, waaronder:
- Vitamine D-tekort
Door de beperkte hoeveelheid zonlicht in de herfst- en wintermaanden kunnen mensen minder vitamine D aanmaken. Vitamine D-tekort is in Nederland vrij veel voorkomend in de winter. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft aangegeven dat ongeveer 60% van de volwassenen in Nederland in de wintermaanden een tekort aan vitamine D kan hebben
Vitamine D is essentieel voor een gezond immuunsysteem, botgezondheid en stemming. Een tekort kan leiden tot verlaagde botdichtheid, spierzwakte en een verhoogd risico op infecties
- Seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD)
Veel mensen in Nederland ervaren seizoensgebonden affectieve stoornis (SAD), een vorm van depressie die vaak optreedt in de herfst en winter. Symptomen zijn onder meer vermoeidheid, prikkelbaarheid, gewichtstoename en een sombere stemming.
Onderzoek heeft aangetoond dat het gebrek aan daglicht een verstoring kan veroorzaken in het serotonine- en melatonine niveau, neurotransmitters die de stemming en slaap reguleren. Lichttherapie, waarbij mensen worden blootgesteld aan kunstmatig licht, wordt vaak ingezet als effectieve behandeling voor SAD
- Invloed op het slaap-waakritme
Door minder blootstelling aan natuurlijk licht raken de slaap-waakcycli van mensen verstoord. Daglicht helpt normaal gesproken bij de productie van melatonine, een hormoon dat de slaapcyclus reguleert. Zonder voldoende blootstelling aan daglicht kan de melatonineproductie ontregeld raken, wat leidt tot slaapstoornissen.
Een studie van de Harvard Medical School bevestigde dat mensen die ’s winters minder zonlicht krijgen, vaker last hebben van vermoeidheid en concentratieproblemen
- Invloed op stemming en energie
Naast SAD kunnen lagere niveaus van zonlicht leiden tot een algemeen gevoel van vermoeidheid en somberheid, zelfs bij mensen zonder klinische depressie. Dit komt deels doordat zonlicht serotonine niveaus verhoogt, wat helpt bij het reguleren van stemming en energie.
Nederlandse onderzoeken tonen aan dat in de herfst en winter de tevredenheid en productiviteit van mensen soms afnemen door de invloed van het weer en het verminderde daglicht
Al met al ervaren veel mensen fysieke en mentale effecten door het gebrek aan zonlicht in de koudere maanden. Er bestaan allerlei opties om dit tegen te gaan, van supplementen tot lampen, maar er is niks beter dan het origineel: zonlicht.
De oplossing: even ertussenuit!
Voor wat extra zon in november en december, zijn er binnen een straal van vier uur vliegen verschillende eilanden in Zuid Europa waar je nog kunt genieten van lekker zonnig weer. Hier zijn drie eilandtips:
- Cyprus
Temperatuur: Rond de 18-23°C in november.
Waarom: Cyprus biedt niet alleen zon, maar ook een rijke cultuur en prachtige historische locaties zoals de archeologische site van Kourion. De stranden in Paphos en Larnaca zijn vaak rustig in deze tijd van het jaar, wat ideaal is om te genieten van de zon.
Vliegtijd: Circa 4 uur.
- Malta
Temperatuur: Rond de 17-20°C in november.
Waarom: Malta heeft een uniek landschap en rijke cultuur, met prachtige plekken zoals de oude stad Mdina, de Blue Grotto en Valletta. Het eiland biedt volop zon, vooral in de herfst, en de temperatuur blijft aangenaam.
Vliegtijd: Ongeveer 3 uur.
- Sicilië (Italië)
Temperatuur: Rond de 15-20°C in november.
Waarom: Sicilië combineert zon met cultuur en een geweldige keuken. Palermo en Catania zijn levendig en het eiland heeft prachtige natuur, zoals de vulkaan Etna en de stranden van Cefalù. Het is er minder druk in de herfst, waardoor het ideaal is voor een zonnige en ontspannen vakantie.
Vliegtijd: Circa 2,5 tot 3 uur.
Al deze bestemmingen bieden volop zon, zijn relatief dichtbij en beschikken over een breed aanbod aan bezienswaardigheden en activiteiten, zodat je zonder lange reistijd kunt genieten van een weekje weg en een boost van je energie.
Belangrijk: Gematigdheid
Hoewel zonlicht veel voordelen biedt, is matiging belangrijk. Te veel blootstelling kan leiden tot negatieve effecten zoals verbranding, huidveroudering en een verhoogd risico op huidkanker. Aanbevolen wordt om regelmatig zonlicht op te nemen, vooral in de ochtend, met beschermende maatregelen zoals zonnebrandcrème en beschermende kleding.
Kortom, zonlicht is essentieel voor de gezondheid, maar vraagt om een gebalanceerde aanpak, vooral voor vrouwen die rekening moeten houden met hormonale en levensfase-specifieke factoren.
De meesten van ons voelen het gebrek aan zonlicht en worstelen met de (negatieve) effecten . Wat merk jij, kan jij wel wat extra zonlicht gebruiken? Deel je mening hier!
