Social media voor kinderen, plaag of plezier?

Recentelijk heeft de staat Florida in de Verenigde Staten aanzienlijke beperkingen ingevoerd voor het gebruik van social media door jongeren onder de 15 jaar. Deze wetgeving, die veel controverse heeft veroorzaakt, heeft de aandacht gevestigd op de potentiële risico’s van overmatig gebruik van sociale media door jonge kinderen. Hoewel de wet specifiek gericht is op de Verenigde Staten, zijn de implicaties wereldwijd relevant, inclusief in Nederland, waar soortgelijke zorgen bestaan.

Onderzoek stelt negatieve gevolgen vast

Het gebruik van sociale media door kinderen jonger dan 15 jaar kan ernstige gevolgen hebben voor hun welzijn en ontwikkeling. Talrijke onderzoeken hebben aangetoond dat overmatig gebruik van sociale media kan leiden tot een scala aan problemen, waaronder verminderde slaapkwaliteit, verhoogde angst en depressie, verminderde sociale vaardigheden en blootstelling aan ongepaste inhoud. Een onderzoek uitgevoerd door het Nederlandse onderzoeksinstituut voor de Digitale Samenleving (SIDN) benadrukt de risico’s van social media voor jonge kinderen. Het onderzoek toonde aan dat kinderen onder de 15 jaar die regelmatig sociale media gebruiken, een verhoogd risico lopen op cyberpesten, identiteitsdiefstal en blootstelling aan schadelijke inhoud. Bovendien bleek uit het onderzoek dat langdurige blootstelling aan sociale media kan leiden tot aandachtsproblemen en concentratieproblemen bij jonge kinderen, wat hun academische prestaties kan beïnvloeden.

Florida voorlopig koploper qua restricties

De recente wetgeving in Florida is een reactie op deze groeiende zorgen over de impact van sociale media op jonge kinderen. De wet verbiedt sociale mediabedrijven per 1 januari 2025 om persoonlijke gegevens van kinderen van 15 en 16 jaar te verzamelen zonder expliciete toestemming van hun ouders of wettelijke voogden en om kinderen van 14 en jonger de toegang te weigeren. Huidige accounts van 14 jarigen en jonger dienen compleet verwijderd te worden. Bovendien zijn sociale mediabedrijven verplicht om mechanismen voor ouderlijk toezicht aan te bieden, waardoor ouders meer controle hebben over het sociale mediagebruik van hun kinderen. Hierin gaat Florida verder dan andere staten die al eerder wetgeving geïmplementeerd hebben.

Hoewel deze maatregelen bedoeld zijn om jonge kinderen te beschermen tegen de risico’s van sociale media, hebben critici bezorgdheid geuit over de effectiviteit en uitvoerbaarheid ervan. Sommigen vrezen dat deze wetgeving de vrijheid van meningsuiting kan beperken en de innovatie binnen de technologiesector kan belemmeren. De verwachting is dan ook dat de wet meteen na inwerkingtreding aangevochten zal worden door zowel social media bedrijven als ook groeperingen van ouders. Soortgelijke wetgeving in andere staten als Californië en Ohio is bevroren in afwachting van uitspraken door de rechterlijke macht.

Het alternatief: zelf regulering door de platforms

De meeste sociale mediaplatforms stellen in hun beleid al dat kinderen jonger dan 13 jaar geen accounts mogen aanmaken. Maar de nieuwe wet vereist dat deze platforms daadwerkelijk de leeftijd van hun gebruikers verifiëren. Het wordt aan de bedrijven overgelaten om te bepalen hoe zij aan de eisen kunnen voldoen. Als een social mediaplatform in overtreding wordt bevonden, kan het Amerikaanse ministerie van Justitie het betreffende platform een ​​boete opleggen van maximaal $50.000 per overtreding. Ouders of verzorgers kunnen op hun beurt ook direct rechtszaken aanspannen tegen de platforms.

Nederland komt ook aan de beurt

Desalniettemin benadrukt de invoering van dergelijke wetten het groeiende besef van de noodzaak om jonge kinderen te beschermen tegen de potentiële schadelijke effecten van sociale media. In Nederland regelt de AVG dit al door het vereisen van ouderlijke toestemming voor kinderen onder 16 jaar voor het aanmaken van een social media account. In de praktijk blijkt dit vaak niet voldoende, dit moet hand in hand gaan met educatieve programma’s en initiatieven die kinderen en ouders voorlichten over veilig online gedrag en het belang van digitale geletterdheid. Vooralsnog grijpt de politiek (nog) niet in, maar alle partijen zijn het eens dat de jeugd beter onderwezen en beschermd moet worden, voor hun en ons welzijn. Een nieuw kabinet zal dit hoogstwaarschijnlijk als beleidspunt meenemen in haar programma.

Moet de Nederlands de regering ingrijpen of moeten ouders dit zelf beslissen? Geef jouw mening hier.